Komatina, Ivana (2021) Kralj Stefan Uroš I veliki i njegov vek. Istorijski institut / Posebna izdanja ; 76 . Istorijski institut, Beograd. ISBN 978-86-7743-145-7
Full text not available from this repository.Abstract
Vladari i članovi doma Nemanjića stupili su na istorijsku pozornicu pre skoro devet vekova. Osnivač dinastije Stefan Nemanja i njegovi neposredni potomci vladali su srednjovekovnom srpskom državom od ΧΙΙ do XIV veka, punih 205 godina, a njihova vlastela i dalji srodnici držali su srpski presto još 88 godina, koliko je nakon bitke na Marici trebalo Osmanlijama da osvoje i ovladaju srpskim kraljevstvom i despotovinom. Naredna četiri veka srpski narod i njihove vođe podredili su težnji za obnovom državnosti, u kojoj su uspeli zahvaljujući borbi, diplomatiji i sećanju na nekadašnje Srpsko carstvo jer, kako se to s ponosom isticalo tokom revolucionarnog ΧΙΧ veka, državni život Srba stajao je „pod zaštitom svetog prava istoričeskog”. Sećanje na srednjovekovne vladare i junake u vreme mračnog doba turske vladavine u narodu održavalo se pre svega zahvaljijući epici dok su istorijski izvori kako pisani tako i materijalni uništavani što namerom tuđina što sopstvenim nemarom. Razvoj kritičke istoriografije u XIX doneo je i novi odnos prema istorijskim izvorima ne samo u pogledu čuvanja i brige već i u razumevanju činjenica koje donose. U tom periodu nastale su i prve značajne sinteze o istoriji srpskog naroda, rešena su brojna „sporna pitanja” i problematizovana ona za koja se uzimalo da su konačna. Početkom XX veka pojavljuju se i prve biografije Nemanjića: Stefana Nemanje, Stefana Prvovenčanog i Sv. Save, kralja Uroša, kralja Dragutina, kralja Milutina i cara Dušana, koje je napisao uvaženi istoričar Stanoje Stanojević. No, bez obzira na atraktivnost tog žanra i uprkos negovanju sećanja na srpske vladare i značajne crkvene velikodostojnike i njihovo veličanje u javnom diskursu Srba, tek pred kraj XX i početkom ΧΧΙ veka nastale su prve naučne biografije srpskih srednjovekovnih vladara. Nedavno je u svom radu Biografije u srpskoj istoriografiji Mira Radojević ukazala na to koliko je taj žanr značajan, ali zapostavljen u novijoj istoriji Srba, a oskudnost i neočuvanost istorijske građe zapravo predstavljaju glavni kamen spoticanja, te i ukoliko se istraživač upusti u naizgled jednostavniji pristup, ubrzo shvata da on predstavlja pravi podvig. Nedostatak građe, ali i motrenje na nepristrasnost prema delima i postupcima ličnosti s kojom se istraživač u višegodišnjem periodu svakodnevno susreće predstavljaju glavni izazov. Ipak, nova izdanja izvora kao i činjenica da je metodologija istraživanja istorijskih izvora uznapredovala uticali su na ponovno buđenje interesovanja za biografski žanr, koje, da podsetimo, u svetskoj istoriografiji neprestano raste. Kako biografiju kralja Uroša čini pre svega njegovo delovanje u vremenu u kom je živeo, za donju hronološku granicu odabrana je 1204. godina, kada je Carigrad pao u ruke krstaša, što je pre svega uslovilo krupne promene u tadašnjoj ekumeni, ali je i ubrzalo brojne procese u srednjovekovnoj Srbiji, koja se za nešto više od deceniju od te važne istorijske prekretnice uzdigla do ranga kraljevstva i stekla crkvenu autokefalnost. U takvoj Srbiji rođen je kralj Uroš, koji, iako je nasledio presto tek nakon starije braće, gotovo trideset pet godina suvereno je vladao srpskim i pomorskim zemljama. Prilično dugu vladavinu nisu obeležile teritorijalne promene, osvajanja, ratovi, ali jeste diplomatija. Budući da se nekadašnje Vizantijsko carstvo rascepkalo na niz grčkih i latinskih država što je uslovilo i brojne crkvene promene, burni period, praćen željom velikog broja država da budu naslednice nekadašnjeg Carstva, Uroš je iskoristio za jačanje i razvoj srpskih zemalja. U tom kontekstu proučavali smo njegov brak s Jelenom Anžujskom, odnos sa Nikejskim carstvom, Epirskom državom, Bugarskim carstvom i severnim susedom ‒ Ugarskim kraljevstvom, ali i sa sicilijanskim kraljevima, rođacima njegove žene. Za gornju hronološku granicu odabrana je 1282, odnosno sumarno su prikazani 9 Kralj Stefan Uroš I Veliki i njegov vek događaji nakon Uroševe smene s vlasti (1276) i smrti (1277) u obimu u kom su se videli odjeci njegove nekadašnje vladavine. Izvori kojima smo se služili pri pisanju monografije nisu onoliko brojni koliko bi istraživač želeo, ali su raznovrsni po pitanju vrste, što pažljivom kritikom dodatno obogaćuje istraživanje i njegove rezultate, bez obzira na to što su neki među njima prvog ili drugog reda, primarni ili sekundarni
| Item Type: | Book |
|---|---|
| Uncontrolled Keywords: | Kralj Uroš, kraljica Jelena Anžujska, Vizantija, Ugarska, Sopoćani, Gradac |
| Subjects: | D History General and Old World > D History (General) > D111 Medieval History D History General and Old World > DR Balkan Peninsula |
| Depositing User: | Milica J |
| Date Deposited: | 27 Nov 2023 13:30 |
| Last Modified: | 15 Dec 2023 12:19 |
| URI: | http://rih.iib.ac.rs/id/eprint/1326 |
Actions (login required)
 |
View Item |
