Francuska i Srbija 1860-1868

Tatić, Uroš (2016) Francuska i Srbija 1860-1868. Doctoral thesis, Univerzitet u Beogradu.

Text 08 - Uros Tatic- Doktorska disertacija -FRANCUSKA I SRBIJA (1860-1868).pdf - Accepted Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (7MB)

Abstract

Veze Francuske i Srbije duboko su utkane u međunarodne odnose i Istočno pitanje. Od ključne važnosti za razvoj francusko-srpskih odnosa 60-ih godina XIX veka su odnosi Francuske sa velikim silama – Rusijom i Austrijom. Stav zvaničnog Pariza prema Kneževini posmatran je kroz prizmu francusko-austrijskih i francusko-ruskih odnosa i politike ovih sila prema Balkanu, u zavisnosti od njihovih interesa u drugim čvornim temama spoljne politike. U radu je analizirana uloga Francuske u Istočnom pitanju u vreme Napoleona III. Razmatrane su ideje francuskog cara (napoleonovske ideje) i načelo narodnosti kao osnovno sredstvo spoljne politike Drugog carstva. Povratak Obrenovića u Srbiju 1859. godine obeležava početak intenzivne nacionalne i diplomatske delatnosti. Prisutni sutežnja za oslobođenjem Srbije od austrijskog i ruskog uticaja i traženje oslonca u Francuskoj za sprovođenje ove politike. Ilija Garašanin, predsednik vlade u najdužem periodu vladavine kneza Mihaila, bio je glavni nosilac francuskog uticaja u Kneževini. Njegovoj delatnosti je posvećena dužna pažnja, uz osvrt na glavne smernice politike Srbije prema Francuskoj sadržane u Načertaniju i prve pokušaje u uspostavljanju francusko-srpskih odnosa u periodu pre Krimskog rata. Potreba za potpunijom obradom teme nametnula je istraživanje perioda druge vlade kneza Miloša (1859-1860). Počev od Pariskog kongresa 1856. godine, Francuska je naročito nastojala da strani uticaji ne prodru u Srbiju, a potom, najviše posredstvom Ilije Garašanina, uticala na srpsku političku stvarnost. Pokušavajući da ostvari svoje interese na Balkanu, Francuska je u borbi sa Austrijom i Rusijom za političku prevlast na ovom području primenjivala načelo narodnosti. Jačanje položaja balkanskih naroda bilo je u saglasnosti sa širokim francuskim programom nacionalnog oslobođenja naroda pod stranom vlašću. Posebno je značajan stav vlade u Parizu prema učvršćenju unutrašnje autonomije Srbije i dolasku na presto kneza Mihaila Obrenovića. Francuska je vrlo oštro osudila bombardovanje Beograda 1862. godine i predložila sazivanje konferencije stranih predstavnika u Carigradu. Međutim, već godinu dana kasnije, usled razlaza s Rusijom, ona počinje da se suprotstavlja spoljnopolitičkom programu Kneževine. Njena kasnija pomoć Srbiji u dobijanju gradova je bila motivisana željom da, u periodu kada je bila zaokupljena problemom odbrane sopstvenih granica, spreči izbijanje nemira u Turskoj. Pored diplomatskih pitanja, osvetljeni su i neki problemi kojima ranije nije posvećeno dovoljno pažnje. Posebno važan deo rada zauzima uloga francuskog oficira Ipolita Mondena u organizaciji srpske vojske. Prikazana je i delatnost Žozefa d’Andloa, koji je kao francuski vojni komesar boravio u Beogradu početkom 1863. godine i učestvovao u određivanju opsega beogradske tvrđave. Pre polaska za Beograd francuska vlada je svom komesaru dala nalog da prilikom izvršenja Protokola Konferencije u Kanlidži vodi računa ne samo o vojnim i tehničkim potrebama, već da postupa sa puno obzira prema opravdanoj osetljivosti srpskog stanovništva. Nakon što se Srbija na spoljnopolitičkom planu okrenula Francuskoj, njeni poslovni krugovi su počeli da se interesuju za ulaganja u rudarstvo Kneževine. Još u leto 1856. godine francuski kapetan Manjan je, ploveći Dunavom i Savom, ispitivao uslove plovidbe i mogućnost uspostavljanja trgovinskih i privrednih veza između Francuske severnih pokrajina Osmanskog carstva. Školovanje „Parizlija“, srpskih studenata u Francuskoj šezdesetih godina XIX veka, njihova uloga i društveni i politički uticaj po povratku u otadžbinu dobili su u ovom radu odgovarajuće mesto.

Actions (login required)

View Item