Vladarske kancelarije u srednjovekovnoj Bosni

Isailović, Neven (2014) Vladarske kancelarije u srednjovekovnoj Bosni. Doctoral thesis, Univerzitet u Beogradu - Filozofski fakultet.

Text 1 Vladarske kancelarije u srednjovekovnoj Bosni (doktorska disertacija u rukopisu, 2014).pdf Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (12MB)

Abstract

Istraživanju fenomena srednjovekovnih vladarskih kancelarija na Balkanu u dosadašnjoj istoriografiji jugoistočne Evrope nije posvećivana velika pažnja, a to se odnosi i na kancelarije i pisarske službe koje su delovale na prostoru Bosne. Temelјne studije Stanoja Stanojevića i Gregora Čremošnika, posvećene unutrašnjim, odnosno spolјašnjim obeležjima bosanskih isprava, nisu nastale na potpunom korpusu dokumenata, a u metodološkom smislu su se zasnivale pre svega na analizi. Sintetički momenat je izostao, čime je stvoren prostor za nov pristup istraživanju u kome je posebna pažnja posvećena i samim kancelarijama i delatnicima koji su u njima radili, a ne isklјučivo njihovim proizvodima. Revizijom dosadašnjih analiza ispravlјene su neke pogreške i učinjene izvesne dopune. Kroz razmatranje pojedinih obeležja dokumenata i njihovo povezivanje u odgovarajuće celine i obrasce, mogli smo, u izvesnoj meri, steći uvid u širu diplomatičku praksu u srednjovekovnoj Bosni. Usled ograničenog spektra podataka, neki zaklјučci su ostali hipotetički. Uvodnim osvrtom na karakteristike korpusa bosanskih vladarskih isprava, utvrđene su njegove prednosti i nedostaci. Zaklјučeno je da postoji prostor za donošenje zaklјučaka na osnovu dostupnog uzorka koji se sastoji od 402 jedinice. U celini posvećenoj delatnosti bosanskih vladarskih kancelarija, razmatrana su pitanja prirode ovih ustanova, stepena njihove organizovanosti i uzora koji su uticali na njihov rad. Utvrđeno je da se najčešće nije radilo o visoko birokratizovanim i hijerarhizovanih ustanovama krutog ustrojstva, već o pisarskim službama koje je činio ograničen broj lјudi različitog obrazovnog stepena. Nakon pregleda pisarskih zvanja, u posebnom poglavlјu su dati fragmenti radnih biografija činovnika bosanskih kancelarija. U završnom delu čitave celine razmotreni su procesi nastajanja vladarskog dokumenta. Druga velika celina bavi se obeležjima i osobenostima bosanskih vladarskih dokumenata, kao proizvoda delatnosti kancelarija. Izvršena je analiza spolјašnjih (materijalnih), filoloških, terminoloških i unutrašnjih (formularskih) karakteristika svih raspoloživih isprava, s obzirom na njihovu hronološku distribuciju, brojčanu zastuplјenost i osnovnu ulogu. U završnom poglavlјu istaknut je velik značaj diplomatičke produkcije za proučavanje pismenosti u srednjovekovnoj Bosni, a prikazana je i širina raspona podataka koje, direktno i indirektno, donose vladarski dokumenti (za političku, društvenu, privrednu i versku istoriju, za istorijsku geografiju, istoriju države uprave, kao i vladarsku ideologiju)

Actions (login required)

View Item