Od graničarskih Gornjih kompanija do građanskog Velikokikindskog distrikta: pravni kontinuitet i društvena tranzicija

Ilić Mandić, Jelena (2025) Od graničarskih Gornjih kompanija do građanskog Velikokikindskog distrikta: pravni kontinuitet i društvena tranzicija. In: 250 godina distrikta – 250 godina slobode : zbornik radova sa naučnog skupa (održan 8. novembra 2024. godine, svečana sala Kurije). Istorijski arhiv Kikinda, Kikinda, pp. 5-29. ISBN 978-86-85315-67-1

Text J. Ilic Mandic, Od granicarskih Gornjih kompanija do gradjanskog Velikokikindskog distrikta, 2025.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (6MB)

Abstract

Kikindski distrikt je stvoren 1774. godine na teritoriji deset sela u zapadnom Banatu, čiji su stanovnici imali status ,,zemaljske milicije" (1753–1764) i ,,ilirskih graničara" (1764–1774). Štaviše, graničarska tradicija tih sela sezala je u dalju prošlost i vreme kada su njihove zajednice nastanjivale Potisku i Pomorišku vojnu granicu. U radu ukazujemo na kontinuitet ,,privilegovanog" statusa koji je zajednica graničara sa Tise i Moriša posle razvojačenja tamošnjih krajina (1751) donela sa sobom u zapadni Banat i baštinila sve do novog razvojačenja i osnivanja Kikindskog distrikta (1774), ali i posle tog događaja. Postulati tog statusa ogledali su se u postojanju visokog stepena autonomije u upravnoj, ekonomskoj i društvenoj organizaciji graničarskih naselja koja su razvojačena i uvedena u civilni status, a potvrđeni su osnivačkom poveljom Kikindskog distrikta i drugim carskim dekretima. Na osnovu sadržaja više dokumenata analizirali smo pravni aspekt privilegijalnog kontinuiteta i značaj koji je u tom procesu imala graničarska tradicija. Posebna pažnja poklonjena je autonomiji garantovanoj odredbama o uspostavljanju civilne uprave u novoj administrativnoj jedinici, formalno nazvanoj ,,carsko-kraljevski Kikindski distrikt". Očuvanje pravno-političke autonomije i ekonomsko-društveni transfer ka gradskom uređenju doprineli su demografskom razvoju trgovišta Velika Kikinda, kao sedišta Distrikta

Actions (login required)

View Item